Giày cao gót, món phụ kiện tưởng chừng như “đóng đinh” với hình ảnh nữ tính, quyến rũ, thực chất lại có một quá khứ đầy bất ngờ và thú vị. Ít ai biết rằng, trước khi trở thành “người bạn đồng hành” không thể thiếu của phái đẹp, giày cao gót từng là biểu tượng của quyền lực, địa vị và sự nam tính, chỉ dành riêng cho giới quý tộc nam giới. Bài viết này sẽ vén màn lịch sử đầy thăng trầm của giày cao gót, khám phá hành trình từ biểu tượng nam tính đến món đồ “đặc quyền” của phái đẹp, và giải mã những định kiến giới tính xoay quanh món phụ kiện này.
Ngày nay, khi nhắc đến giày cao gót, người ta thường nghĩ ngay đến phái nữ, đến sự điệu đà, duyên dáng và quyến rũ. Tuy nhiên, ít ai biết rằng, “tổ tiên” của những đôi giày cao gót hiện đại lại xuất hiện từ rất sớm, vào khoảng thế kỷ thứ 10 ở Tây Á, với mục đích hoàn toàn khác biệt.
Ban đầu, giày cao gót được thiết kế để phục vụ cho mục đích quân sự. Chúng được sử dụng bởi những người cưỡi ngựa, giúp họ giữ chân vững chắc trong bàn đạp, tăng cường khả năng kiểm soát và sự ổn định khi chiến đấu. Như vậy, giày cao gót thuở sơ khai không hề mang yếu tố thẩm mỹ hay thời trang, mà hoàn toàn là một công cụ thiết thực, hỗ trợ cho nam giới trong hoạt động quân sự.
Đến thế kỷ 16, giày cao gót bắt đầu du nhập vào châu Âu thông qua con đường giao thương với Ba Tư (Iran ngày nay). Tuy nhiên, chúng không được sử dụng rộng rãi trong quần chúng mà nhanh chóng trở thành biểu tượng của địa vị xã hội, chỉ dành riêng cho giới quý tộc nam giới. Vào thế kỷ 17, hai loại giày cao gót phổ biến trong giới thượng lưu là giày da xếp chồng (thường thấy trên boot cưỡi ngựa) và giày da phủ (dành cho phong cách cung đình). Những đôi giày này không chỉ là phụ kiện thời trang mà còn là “tuyên ngôn” về sự giàu có, quyền lực và địa vị xã hội của người mang.
Hình ảnh Vua Louis XIV của Pháp, một trong những vị vua nổi tiếng nhất lịch sử, thường gắn liền với những đôi giày cao gót đỏ rực rỡ. Theo Bảo tàng J. Paul Getty, những đôi giày cao gót màu đỏ, hay còn gọi là “Les talons rouges” trong tiếng Pháp, là biểu tượng độc quyền của hoàng gia, chỉ nhà vua và một nhóm quý tộc cấp cao mới được phép sử dụng. Những đôi giày này không chỉ thể hiện sự giàu có, quyền lực mà còn là dấu hiệu để phân biệt tầng lớp thống trị với những người dân thường. Vào thời điểm đó, những người phụ nữ quý tộc thường mặc váy dài che chân, trong khi đàn ông lại duỗi chân để khoe ra đôi giày thể hiện vai vế của mình.
Vậy điều gì đã khiến giày cao gót, từ một biểu tượng nam tính, quyền lực lại trở thành món phụ kiện “đặc quyền” của phái đẹp? Câu trả lời nằm ở sự thay đổi sâu sắc trong quan niệm về trang phục và chuẩn mực giới tính vào cuối thế kỷ 18.
Vào cuối thế kỷ 18, phương Tây chứng kiến một cuộc cách mạng trong trang phục nam giới. Đàn ông dần từ bỏ những màu sắc rực rỡ, chất liệu xa xỉ và các phụ kiện cầu kỳ để chuyển sang những bộ trang phục đơn giản, thiết thực và ít phù phiếm hơn. Nhà tâm lý học người Anh John Carl Flügel gọi sự thay đổi này là “sự từ bỏ vĩ đại của nam giới”.
Khi đàn ông chuyển sang phong cách ăn mặc tối giản, giày cao gót cũng dần thay đổi theo hướng tiện dụng hơn. Tuy nhiên, sự thay đổi này lại mở đường cho sự “trỗi dậy” của giày cao gót trong thế giới thời trang nữ. Thay vì tập trung vào chiều cao, phụ nữ bắt đầu sử dụng giày cao gót để tôn lên vẻ đẹp của đôi chân, đặc biệt là bàn chân thon nhỏ. “Giày cao gót trở thành công cụ trong thời trang của phụ nữ để nâng phần lớn bàn chân họ lên, giúp nó trông nhỏ nhất có thể”, chuyên gia Elizabeth Semmelhack cho biết.
Một khi giày cao gót biến mất khỏi tủ đồ của nam giới, chúng dường như không còn cơ hội quay trở lại. Định kiến giới tính ngày càng ăn sâu vào xã hội khiến cho việc đàn ông mang giày cao gót trở thành một điều “cấm kỵ”. Mặc dù chiều cao vẫn được coi là một lợi thế của nam giới, nhưng việc sử dụng giày cao gót để tăng chiều cao lại bị coi là “mất nam tính”.
Trong thế giới hiện đại, mặc dù vẫn còn tồn tại những định kiến nhất định, nhưng ngày càng có nhiều nhà thiết kế, nghệ sĩ và người nổi tiếng lên tiếng ủng hộ sự phá vỡ các rào cản giới tính trong thời trang.
Những nhà thiết kế như Rick Owens với những đôi giày cao gót không phân biệt giới tính, hay những nghệ sĩ như Jared Leto, Billy Porter, Prince với phong cách thời trang độc đáo, cá tính, đã góp phần thay đổi quan niệm của xã hội về giày cao gót và giới tính. Họ chứng minh rằng, giày cao gót không chỉ dành riêng cho phụ nữ, mà bất kỳ ai, bất kể giới tính nào, cũng có thể tự tin diện chúng và thể hiện cá tính của mình.
“Mọi người nói về nó như là một sự bẻ cong giới tính, nhưng liệu có thực sự như vậy không, hay đó chỉ là sự khôi phục lại thời trang nam tính trong lịch sử?”, chuyên gia Semmelhack đặt câu hỏi. Thật vậy, nếu nhìn lại lịch sử, chúng ta sẽ thấy rằng, giày cao gót vốn dĩ không hề mang tính nữ tính, mà ngược lại, nó từng là biểu tượng của sự nam tính, quyền lực và địa vị xã hội.
Trong tương lai, hy vọng rằng, giày cao gót sẽ không còn bị bó hẹp trong những định kiến giới tính, mà trở thành một món phụ kiện thời trang đa dạng, phong phú, dành cho tất cả mọi người. Mỗi người có quyền tự do lựa chọn và thể hiện phong cách cá nhân của mình, không bị giới hạn bởi bất kỳ rào cản nào.
Từ biểu tượng quyền lực của giới quý tộc nam đến món phụ kiện “đặc quyền” của phái đẹp, hành trình của giày cao gót là một câu chuyện đầy thú vị về sự thay đổi của xã hội, quan niệm về giới tính và thời trang. Dù quá khứ và hiện tại có nhiều biến động, giày cao gót vẫn luôn là một biểu tượng của sự tự tin, phong cách và cá tính, và sẽ tiếp tục đồng hành cùng con người trên con đường khẳng định bản thân.